سنگ شکن در واقع دستگاهی جهت فرآوری نمودن مواد معدنی است و برای خرد نمودن مواد اولیه استخراج شده از معدن استفاده می گردد. این دستگاه مواد اولیه معدنی را در ابعاد مختلف با توجه به نیاز مصرف کنندگان خرد می نمایند و وظیفه اصلی آن این است که ابعاد سنگ و مواد معدنی را جهت فرآوری های بعدی تا حد مورد نظر کوچک کند. عوامل مختلفی در انتخاب سنگ شکن دخالت دارد از جمله مقدار سختی سنگ، فرسایش، ابعاد و قواره های سنگ، مقدار رطوبت، کارکرد روزانه و... که باید قبل از خرید این دستگاه حتما این آیتم ها را در نظر گرفت. سنگ شکن ها می تواند از پیش طراحی شده و یا بنا بر درخواست مشتری و نیاز او به صورت مختلف ساخته شود. بخش مهم دستگاه جهت انتخاب سنگ شکن مقاومت دستگاه و جنس آلیاژ های بکار رفته در داخل آن می باشد.
با توجه به نوع استفاده انواع سنگ شکن را می توان به 4دسته تقسیم بندی نمود از جمله:
1. سنگ شکن فکی (jaw crushers) :
یکی از انواع سنگ شکن ها، این مدل است که در ابتدایی ترین پروسه سنگ شکنی قرار می گیرد و عملیات خردسازی سنگ ها و فرآوری مواد معدنی و شن و ماسه را بر عهده دارد.
از اصلی ترین شکل دستگاه سنگ شکن ها، اغلب با نام سنگ شکن فکی در معادن سنگ استفاده و مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد . این نوع سنگ شکن، کانی‌ها و سنگ های درشت و بزرگ( بزرگتر از ۲۰ سانتیمتر) را خرد و کوچک می کند.سنگ شکن فکی در حین عملیات مداوم در معرض سایش قرار گرفته و قطعات و جنس مواد مورد استفاده در ساخت آن از فولاد منگنز دار است که موجب کاهش اصطکاک و استهلاک در فرآیند سنگ شکنی و افزایش عمر قطعات می شود.
سایز فک در دستگاه سنگ شکن توسط سایز و اندازه مستطیل شکل دهانه ورودی بالای آن تعیین می شود.
انواع سنگ شکن فکی
از سنگ شکن ها بمنظور تکه و خرد کردن سنگ ها استفاده می شود. هر سنگی بسته به سختی و سایر ویژگی ها در فرآیند خردکردن واکنش های متفاوتی دارد. بسته به نوع سنگ ها، دستگاهی که انتخاب می کنید متفاوت است
این نوع سنگ شکن ها در مورد کارکرد فک ها خود به دو دسته تقسیم می شوند:
• سنگ شکن فکی ثابت
• سنگ شکن فکی متحرک
این دستگاه های سنگ شکن در دو مدل مهم فک ها تقسیم بندی به شکل زیر دارند:
• سنگ شکن فکی تک بازویی (single toggle)
• سنگ شکن فکی دو بازویی (double toggle)
سنگ شکن فکی تک بازویی
در این نوع فک های به سمت بالا و پایین، جلو و عقب حرکت دارند و فشار کمتری روی سنگ ها و هر دو فک وارد می شود.دهانه تغذیه کوچکتری دارد و مناسب برای سنگ های سخت است
سنگ شکن فکی دو بازویی
دو فک به طور هماهنگ و نوسانی به سمت عقب و جلو در حرکتند. دهانه تغذیه بزرگتری به نسبت نوع تک بازویی دارند و فشار بالاتری عمده کاربرد این نوع برای سنگهای خیلی سخت و سخت است شکل و جرکت مداوم نوسانی در فک های دوبازویی مشخص است این فک ها به طرف عقب و جلو نیز حرکت می کنند. دستگاه سنگ شکن دوبازویی برای سنگهای سخت و خیلی سخت استفاده می شود دهانه ورودی از مدل قبلی بزرگتر ( قابلیت خرد کردن سنگ های بزرگتر) و فشار بین فک های آن نیز بیشتر است.
2. سنگ شکن چکشی (impact crushers)
این دستگاه از انواع سنگ شکن های ثابت است و در اول خط های تولید قرار می گیرند. پروسه خردایش در این نوع از سنگ شکن ها با دوران چکش های موجود در دستگاه و چرخش آن ها و کوبیدن و روتور روی سندان انجام می پذیرد. مکانیزم این سنگ شکن، با ضربات مکرر چکش و برخورد ذرات باهم و برخورد با دیواره ی محفظه انجام می پذیرد.خرد کردن کانی و سنگ هایی با ابعادی کمتر از 200 تا 400 میلی متر و تبدیل آنها به ماسه و شن برای ساخت لوازم ساختمانی مثل موزاییک سازی و ... استفاده می شود. سنگ شکن ها اکثرا برای خرد کردن سنگ هایی مانند گچ، نمک، آهک ، کریستال و سایر سنگ های ساختمانی استفاده می گردند
کاربرد سنگ شکن ضربه ای یا چکشی:
ابن نوع دستگاه با استفاده از چکش های دواری با سرعتی بالا به خردایش مواد می پردازد. مصرف این نوع سنگ شکن در سیمان سازی، مواد نسوز، ساخت و ساز، متالورژی، شیمی، معادن است.
خردایش سنگ های معدن و تبدیل آن به قطعات کوچک و متوسط که این کاربرد بیشتر برای تولید مواد اولیه در ساخت موزاییک ها، سرباره خرد، سنگ آهک، سنگ گچ و بسیاری دیگر از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد.
قاب دستگاه توسط صفحات فولاد جوش داده می شود. در قاب فولاد منگنزی وجود دارد که در صورت استهلاک و اصطکاک قابلیت جایگزینی دارد. با تغییر میله می توان سایز مواد خروجی را تغییر داد.منبع : شرکت ممتاز
فاصله بین میله و روتور قابل تنظیم است. در دستگاه ها دیسک و چکش قابل تعویض هستند و به خاطر طراحی خاص آن بازده بالا و قابلیت سرویس دارند.
3. سنگ شکن مخروطی (cone crushers)
4.سنگ شکن غلطکی (roller crushers)
5. سنگ شکن کوبیت (qubit crusher)
عملکرد و کارایی دستگاه سنگ شکن کوبیت
دستگاه سنگ شکن کوبیت یکی از دستگاه های خردایش معدنی به شمار می رود که در بیشتر معادن و کارخانه های فرآوری معدنی جز اولین تجهیزات خطوط فرآوری به شمار می آید. دستگاه سنگ شکن کوبیک به اسم دستگاه سنگ شکن ضربه ای نیز شناخته می شود. این دستگاه جهت کار خردایش از طریق دوران های روتور طراحی شده است و به عنوان سنگ شکن اولیه و ثانویه در کارخانه های فرآوری مورد استفاده است. از انواع ساخته شده این دستگاه می توان به نوع جک دار و معمولی آن شاره کرد که در هر دو نوع آن بدنه قابلیت باز شدن و جمع شدن مجدد را دارد. از دیگر امکانات این دستگاه می توان به امکان تعویض قطعات و ارتقا دستگاه و پیچ های تنظیم دهانه بار خروجی جهت کنترل سایز بندی مواد خروجی اشاره کرد.
از این دستگاه بیشتر جهت خردایش مواد خام معدنی دارای سختی بالا استفاده می شود زیرا خردایش این مواد به نیرو و تیغه های مستحکم تری نیاز دارد که در دیگر دستگاه های سنگ شکن این امکان وجود ندارد. و یکی از تجهیزات معمول خطوط کارگاه های شن و ماسه به حساب می آید. این دستگاه به علت اینرسی بالای روتور نیاز به مقدار نیروی محرک کمتری دارد و قطعات و تجهیزات داخلی آن به وفور وجود دارد و نگرانی از بابت تعویض قطعات و یافتن آن وجود ندارد.